Χάρης Βλάδος : Μια αδύναμη κοινωνία πολιτών…

Το βράδυ της πυρκαγιάς και της καταστροφής της Νοτρ Νταμ στο Παρίσι, ένοιωσα μεγάλη θλίψη. Την επομένη, όμως, συνήλθα και αναθάρρησα. Μεγάλη χαρά μου έδωσε η δήλωση του προέδρου Μακρόν: «Θα ανοικοδομήσουμε την Παναγία των Παρισίων ακόμα πιο όμορφα και θέλω να έχει ολοκληρωθεί σε πέντε χρόνια, μπορούμε να το κάνουμε…

Είναι στο χέρι μας να μετατρέψουμε αυτήν την καταστροφή σε ευκαιρία να έρθουμε κοντά, έχοντας συλλογιστεί βαθιά για το πώς είμαστε και πώς πρέπει να είμαστε και να γίνουμε καλύτεροι απ’ όσο είμαστε. Είναι στο χέρι μας να βρούμε την κλωστή που θα ενώσει το εθνικό μας σχέδιο»…

Στην συνέχεια, δεν άργησα να μάθω και για την εντυπωσιακής μαζικότητας κινητοποίηση του γαλλικού λαού, της ίδιας της γαλλικής κοινωνίας ολόκληρης, για την αποκατάσταση της ζημιάς. Όχι μόνον οι λαμπεροί δισεκατομμυριούχοι αλλά και οι απλοί πολίτες έσπευσαν αυθόρμητα να συνδράμουν οικονομικά. Να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να αποδείξουν την δύναμη της γαλλικής κοινωνίας των πολιτών…

“ Για Μια Νέα Οικονομική και Βιομηχανική Πολιτική ”

Και μετά ξαναμελαγχόλησα κάνοντας, άθελα μου, μια σύγκριση:

Ποια είναι η ελληνική κοινωνία των πολιτών και τι κάνει, αλήθεια, κι εκείνη απέναντι στην πυρκαγιά της, τα τελευταία δέκα χρόνια;

Αλλά τι σημαίνει, πρώτα από όλα, «κοινωνία των πολιτών»;

Με τον όρο «κοινωνία των πολιτών» εννοούμε όλες τις μορφές κοινωνικής δράσης ατόμων ή ομάδων που δεν συνδέονται, δεν ελέγχονται ούτε διοικούνται από το κράτος. Το κράτος δεν χρηματοδοτεί ούτε εμπλέκεται στην δράση της. Μέσα από διάφορες οργανωτικές δομές και φορείς αυτή η «κοινωνία των πολιτών» υπηρετεί την εφαρμογή των δημοκρατικών διαδικασιών για το κοινωνικό συμφέρον και μόνον, και αναλαμβάνει τον ρόλο του ενεργού διαμεσολαβητή ανάμεσα στους πολίτες και τα προβλήματα της κοινωνίας τους με βάση τον εθελοντισμό και την ιδιωτική συνδρομή.

Σε ένα ευρύτερο πλαίσιο η κοινωνία των πολιτών εκφράζεται ως το σύνολο των μη κυβερνητικών οργανώσεων και θεσμών που εκπροσωπούν τα συμφέροντα και τη θέληση των πολιτών, με τις δικές τους δυνάμεις. Στη πραγματικότητα η κοινωνία των πολιτών περιλαμβάνει δυνητικά κάθε ιδιώτη-πολίτη, ο οποίος φτιάχνει με την κοινωνική δράση του αυτό που αναφέρεται ως τριτογενής τομέας της κοινωνίας: ένας τομέας εντελώς διακριτός από αυτών της κυβέρνησης και των επιχειρήσεων. Με άλλα λόγια, η «κοινωνία των πολιτών» χρησιμοποιείται ως όρος με την έννοια του συνόλου των μη κυβερνητικά ελεγχόμενων οργανώσεων και ιδρυμάτων που υπηρετούν τα συμφέροντα και τη βούληση των πολιτών: Από τους πολίτες για τους πολίτες δηλαδή, αδιαμεσολάβητα, ακηδεμόνευτα και αυθύπαρκτα.

Προσέξτε, εδώ δεν κάνω λόγο ούτε για «μεγάλους ευεργέτες» ούτε και για «φουσκωμένα πορτοφόλια» που προσφέρουν από το πλεόνασμα τους. Ομιλώ για τους απλούς πολίτες, τους μισθοσυντήρητους και τους μικροεπιχειρηματίες, την κοινωνία δηλαδή την ίδια και την εθελοντική δράση και συνεισφορά της.

Που είναι αυτοί οι πολίτες, άραγε, στην σημερινή Ελλάδα;

Ας παρακολουθήσουμε κι έναν σχετικό συλλογισμό του Ν. Μουζέλη, ο οποίος με βρίσκει σύμφωνο [i] : «Ένας (δεύτερος) ορισμός που περιορίζει κάπως την ασάφεια του πρώτου είναι να δούμε την κοινωνία των πολιτών (ΚΠ) στο πολιτικό κυρίως επίπεδο ως ένα χώρο μεταξύ του κράτους και των πολιτών, των κυβερνώντων και των κυβερνωμένων. Ο χώρος αυτός αποτελείται από «ενδιάμεσα στρώματα» ή οργανώσεις που και προστατεύουν τους πολίτες από τον κρατικό αυταρχισμό και, από την άλλη μεριά, προστατεύουν τις πολιτικές ηγεσίες από τις εκ των κάτω προερχόμενες λαϊκιστικές πιέσεις. Για τον Κορνχάουζερ π.χ. σε μια απόλυτα μαζικοποιημένη πολιτεία (δηλαδή, σε μια πολιτεία που δεν έχει ισχυρά «ενδιάμεσα στρώματα») οι μεν πολίτες δεν μπορούν να προστατευθούν από την κρατική χειραγώγηση· από την άλλη μεριά, οι κυβερνώντες δεν έχουν τα μέσα να αντισταθούν σε καταστροφικές για την πολιτεία λαϊκιστικές πιέσεις. Για να κάνω το τελευταίο πιο συγκεκριμένο, ο τρόπος με τον οποίο οι πολιτικές ηγεσίες του τόπου μας υπέκυψαν σε λαϊκιστικές πιέσεις… δείχνει μια αδύνατη κοινωνία πολιτών. Δείχνει την έλλειψη αυτόνομων «ενδιάμεσων στρωμάτων» ικανών να επιβάλουν την κοινή λογική στον δημόσιο χώρο, ικανών δηλαδή να υποχρεώσουν τους κυβερνώντες να βάλουν το γενικό συμφέρον της χώρας πάνω από τα στενά κομματικά συμφέροντά τους…»

“ Για Μια Νέα Οικονομική και Βιομηχανική Πολιτική ”

Ας αναρωτηθούμε, απλώς…

Ποια είναι η κοινωνία των πολιτών στην Ελλάδα, σήμερα και γιατί;

Τι αντιλαμβάνεται ο μέσος Έλληνας πολίτης πέρα από την «τσέπη του» και την αιώνια επίκληση του αναποτελεσματικού «κράτους μας»; 

Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς οι απλοί πολίτες με τα «χεράκια μας» και δεν το κάνουμε;

Και πως μπορούμε να προχωρήσουμε σε ένα καλύτερο μέλλον, εν τη απουσία μας, τελικώς, ως πολίτες;

[i] Τι είναι η κοινωνία των πολιτών
Πρωτοδημοσιεύτηκε στο αξιόλογο και πάντα ενημερωμένο report247.gr με τον τίτλο: “Η παρουσία και η απουσία της «κοινωνίας των πολιτών»”