“ Στα μάτια μου, ο Charles Handy είναι χωρίς αμφιβολία ο μεγαλύτερος σύγχρονος Βρετανός φιλόσοφος των επιχειρήσεων. Ο Handy έγινε κυρίως γνωστός για τις απόψεις του σχετικά με τη μεταβαλλόμενη φύση της εργασίας και των οργανώσεων, ενώ το εύρος της σκέψης του έχει συμπεριλάβει, προσφάτως, και το θέμα των επιπτώσεων που έχουν αυτές οι δραματικές αλλαγές πάνω στην κοινωνία γενικότερα, καθώς και το θέμα της συνολικής επανεξέτασης της εξελισσόμενης έννοιας του καπιταλισμού.
Ο ίδιος με σπουδές στην Οξφόρδη και τη Σχολή Διοίκησης Επιχειρήσεων Sloan του MIT, διετέλεσε για πολλά χρόνια στέλεχος της πετρελαιοβιομηχανίας καθώς και οικονομολόγος της εταιρίας Shell International καθώς και κατείχε τη θέση του καθηγητή Ανάπτυξης Διοικητικών Στελεχών στο London Business School. Μελέτησε και έμαθε τον σύγχρονο καπιταλισμό από πολλές πλευρές και θέσεις και, εξ’ αυτού, σφαιρικά.
“ Για Μια Νέα Οικονομική και Βιομηχανική Πολιτική ”
Μια από τις πιο σημαντικές και χρήσιμες συνεισφορές του εκτιμώ πως είναι η προσέγγιση του για την «ζωή ως χαρτοφυλάκιο». Σε αυτήν την οπτική ισχυρίζεται πως, αντί να συνεχίζουμε να ακολουθούμε μια σταδιοδρομία με την παραδοσιακή έννοια, καλύτερα θα ήταν, πλέον, να προετοιμαζόμαστε ως εργαζόμενοι να ακολουθούμε, μια «σταδιοδρομία –χαρτοφυλάκιο». Μια νέας λογικής σταδιοδρομία όπου ένα μέρος του χρόνου μας θα δαπανάται σήμερα για την απόκτηση του αναγκαίου μισθού, ενώ το υπόλοιπο θα αφιερώνεται σε εθελοντική εργασία, στη μελέτη ή σε οτιδήποτε άλλο θεωρούμε χρήσιμο και με προοπτικές παραγωγής εισοδημάτων στο μέλλον.
Σε αυτό το δεύτερο «εθελοντικό» και πιο κρίσιμο μέρος της απασχόλησης μας, πιθανότητα ένα μεγάλο μέρος του θα είναι εργασία χωρίς άμεση αμοιβή και ανταπόδοση αλλά θα δομεί ένα «χαρτοφυλάκιο» δραστηριοτήτων και ικανοτήτων, οι οποίες σταδιακά, θα καταλήξουν να προσδιορίσουν τον καθένα από μας. Και αυτό διότι οι εποχές της «σιγουριάς» και του «καθησυχασμού» πέρασαν πλέον ανεπίστρεπτα για όλους του επαγγελματίες και η επένδυση σε ένα εμπλουτισμένο σε ικανότητες εργασιακό προφίλ καθίσταται αναγκαίο για όλους…
Σε αυτή την κατεύθυνση, λοιπόν, όλο και περισσότεροι επαγγελματίες θα πρέπει να μάθουν να πουλούν τις υπηρεσίες τους -ή ακόμα και να βρουν κάποιον πράκτορα να το κάνει γι’ αυτούς-, θα πρέπει να σχεδιάζουν και να επενδύουν στο μέλλον τους αντί να αφήνονται σε αυτό άβουλοι και απροετοίμαστοι, θα πρέπει να ενημερώνουν και να βελτιώνουν τις δεξιότητες τους συνεχώς, και, το σημαντικότερο απ’ όλα, θα πρέπει να δημιουργούν οι ίδιοι τον σκοπό της ζωής τους, αφού τελικώς μόνο αυτοί και κανείς άλλος δεν κυβερνά, ούτε και εγγυάται για τη ζωή τους.
Ο Handy μας καλεί να μάθουμε να ζούμε, λοιπόν, πέρα από τη ψευδή «βεβαιότητα»…
Μας λέει πως πρέπει να μάθουμε να ζούμε με το χάος και την αβεβαιότητα, να προσπαθούμε να αποκτήσουμε μια οικειότητα με το νέο κόσμο και να μη ψάχνουμε για βεβαιότητες εκεί που δεν υπάρχουν. Και, φυσικά, υπογραμμίζει πως, όντως, μπορούμε να καταλάβουμε τη ζωή εκ των υστέρων, αλλά δεν μπορούμε να τη ζήσουμε εκ των υστέρων… Για αυτό και πρέπει να βουτήξουμε με κουράγιο ως επαγγελματίες στην αβεβαιότητα, και εκεί, μέσα σ’ αυτήν την αβεβαιότητα, να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε νησίδες σιγουριάς. Μόνοι μας…
Και διευκρινίζει πως μιλώντας για σιγουριά δεν αναφέρεται στη σιγουριά που παρέχει ένα συμβόλαιο πρόσληψης σε κάποια επιχείρηση, και τα παρόμοια, αλλά σε μια «νέα σιγουριά» που θα είναι κυρίως ψυχολογική και προσωπική. Και αυτή, φυσικά, θα απορρέει από την πεποίθηση ότι αν κάτι δεν πετύχει, μπορούμε να κάνουμε κάτι άλλο. Κατά αυτό τον τρόπο, πηγή της σιγουριάς μας πρέπει να γίνουμε εμείς οι ίδιοι για τον εαυτό μας…
Σε αυτή την συλλογιστική σημειώνει, δε, πως αλλάζει εκ βάθρων και η αντίληψη που έχουμε για το κεφάλαιο των επιχειρήσεων. Διευκρινίζει πως για πολλά χρόνια, οι πρόεδροι των εταιριών αναφέρονται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι το βασικό τους κεφάλαιο. Αλλά υπογραμμίζει πως είναι πλέον καιρός να συνειδητοποιήσουν και έμπρακτα ότι αυτή είναι όντως η πραγματικότητα, διότι η μόνη ελπίδα που έχουν οι εταιρίες για να επιβιώσουν στο μέλλον είναι όντως το μυαλό των ανθρώπων τους. Σημειώνει, δε, απολύτως εύγλωττα πως επί του παρόντος, στις περισσότερες εταιρίες, δικαίωμα ψήφου έχουν μόνο το διοικητικό συμβούλιο και οι μέτοχοι, πράγμα που το θεωρεί λάθος. Αντίθετα, σημειώνει πως είναι ανάγκη να επιτευχθεί μια δικαιότερη ισορροπία ισχύος. Στην πράξη καλεί τις επιχειρήσεις όλων των ειδών να δώσουν περισσότερα δικαιώματα στους ανθρώπους – εργαζόμενους, συνεργάτες και πελάτες τους – διότι αυτοί είναι το πραγματικό κεφάλαιο και η δύναμη της εταιρίας…
“ Για Μια Νέα Οικονομική και Βιομηχανική Πολιτική ”
Και καλεί και τις σύγχρονες επιχειρήσεις να βρουν έναν «νέο σκοπό». Θεωρεί πως είναι υποχρέωση των επιχειρήσεων να παρέχουν νόημα για τη ζωή των ανθρώπων τους αν θέλουν να κρατήσουν τους αξιόλογους ανθρώπους. Αν θέλουν να κρατήσουν τους ταλαντούχους ανθρώπους θα πρέπει να δημιουργήσουν σκοπό γι’ αυτούς και να τους βοηθήσουν να εμπλουτίσουν και τους προσωπικούς τους στόχους. Αλλιώς θα καταλήξουν να έχουν εργαλειακές σχέσεις στις οποίες οι άνθρωποι εργάζονται απλώς και μόνο για τα χρήματα, ή διότι μέσω της εργασίας αποκτούν δεξιότητες τις οποίες θα χρησιμοποιήσουν σε άλλες εταιρίες. Αλλά αυτό θα ήταν αδιέξοδο…
Διότι μονάχα ό,τι αγαπάμε και στο οποίο επενδύουμε σε αυτό με σύστημα μπορεί να μας δώσει ένα καλύτερο μέλλον. Τίποτα άλλο… ”
*** Ο Δρ. Χάρης Βλάδος είναι Λέκτορας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, στο αντικείμενο των «Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων», στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών (Τέως Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης)
