Ο μισός πληθυσμός της γης μέχρι το 2050 θα έχει μυωπία. Εκτιμάται πως σήμερα 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι είναι μύωπες.Μέσα στα επόμενα χρόνια θα φτάσουν τα 2.6 δισεκατομμύρια και θα αυξηθούν σε 4.8 δισεκατομμύρια το 2050.
Η μυωπία είναι μια διαθλαστική ανωμαλία της όρασης που επιτρέπει να φαίνονται καλά μόνο τα κοντινά αντικείμενα, ενώ τα μακρινά φαίνονται θολά. Ο βολβός των μυωπικών ματιών ειναι πιο επιμηκυμένος με αποτέλεσμα οι φωτεινές ακτίνες από τα απομακρυσμένα αντικείμενα αντί να εστιάζονται πάνω στον αμφιβληστροειδή χιτώνα, εστιάζονται μπροστά από αυτόν.
Ο αριθμός των ανθρώπων με υψηλή μυωπία και σημαντικά μειωμένη όραση αναμένεται να επταπλασιαστεί καθιστώντας έτσι τη μυωπία μια απο τις σημαντικότερες αιτίες μόνιμης τύφλωσης (αυξάνονται οι πιθανότητες αποκόλλησης του αμφιβληστροειδούς χιτώνα καθώς και οι πιθανότητες εμφάνισης μυωπικών αλλοιώσεων,γλαυκώματος και καταρράκτη), συμφώνα με πρόσφατη έρευνα του Ινστιτούτου Ορασης Brien Holden στην Αυστραλία. Ο παγκόσμιου φήμης Οπτομέτρης Brien Holden που απεβίωσε τον Ιούλιο του 2015 ηγείτο της ερευνητικής ομάδας που κατάφερε να κάνει πρόβλεψη για ένα πρόβλημα δημόσιας υγείας όπως είναι η μυωπία και που αφορά στο 50% του πληθυσμού της γης.
Οι περισσότερες επιδημιολογικές έρευνες συγκλίνουν στην άποψη ότι η βασικότερη αιτία της ραγδαίας αύξησης της συχνότητας της μυωπίας είναι η αστικοποίηση και η υπερβολική χρήση ψηφιακών συσκευών εικόνας: κινητά,ηλεκτρονικοί υπολογιστές,tablets και τηλεοράσεις.
Το ανθρώπινο μάτι ειναι φτιαγμένο να βλέπει πολύ μακριά,είναι ικανό να διακρίνει ακόμα και τη φλόγα ενός κεριού στο απόλυτο σκοτάδι από μια απόσταση 48 χιλιομέτρων. Το ποσό μακριά μπορεί να δει το ανθρώπινο μάτι εξαρτάται από τα σωματίδια φωτός (φωτόνια) που εκπέμπει ένα αντικείμενο. Το πιο μακρινό αντικείμενο ορατό με γυμνό οφθαλμό είναι ο Γαλαξίας της Ανδρομέδας που βρίσκεται σε απόσταση 2.6 εκατομμυρίων ετών φωτός από τη Γη. Αν όμως υπήρχε ένας άλλος Γαλαξίας πιο απο απομακρυσμένος αλλά πιο φωτεινός θα μπορούσαμε να τον δούμε επίσης. Σημασία δεν έχει η απόσταση αλλά τα φωτόνια που εκπέμπει το αντικείμενο.
Η επικρατεςτερη αιτία που η μυωπία έχει εκτοξευτεί σε όλον τον κόσμο είναι γιατί έχει ελαχιστοποιηθεί ο χρόνος έκθεσης στο φυσικό φως που είναι απαραίτητο ώστε να αναπτυχθούν φυσιολογικά τα μάτια των μικρών παιδιών. Σύμφωνα με τους ερευνητές η έκθεση στο ηλιακό φως:
•απελευθερώνει έναν νευροδιαβιβαστή τη ντοπαμίνη που υπάρχει στον αμφιβληστροειδή και εμποδίζει την αύξηση του μεγέθους του ματιού κατά τη διάρκεια της ανάπτυξης του παιδιού και
•διεγείρει την παραγωγή σεροτονίνης που εκτός από αντικαταθλιπτικές ιδιότητες και την τόνωση της διάθεσης ,ενισχύει τη φυσιολογική λειτουργία του αμφιβληστροειδούς.
Η δεύτερη κύρια αιτία είναι ότι οι σημερινοί άνθρωποι περνούν τις περισσότερες ώρες της ημέρας σε κλειστούς χώρους (π.χ. σπίτι,γραφείο,σχολείο κ.λ.π.) εστιάζοντας σε κοντινές αποστάσεις με αποτέλεσμα να περιορίζεται ο οπτικός τους ορίζοντας. Από αυτά συμπεραίνουμε πως το περιβάλλον στο οποίο κινούμαστε παιζει πολύ μεγάλο ρόλο στην εκδήλωση της μυωπίας.
Ένας άλλος παράγοντας που επηρεαζει είναι η διατροφή. Τόσο η δίαιτα που ακολουθεί η μητέρα κατα τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, όσο και οι συχνά κακές διατροφικές συνήθειες του ίδιου του παιδιού οι οποίες συμπεριλαμβάνουν υπερβολικές ποσότητες επεξεργασμένων τροφίμων και ιδιαίτερα υδατανθράκων συσχετίζονται με την αύξηση των επιπέδων της ινσουλίνης στον οργανισμό, η οποία ενεργοποιεί την αύξηση του μεγέθους του ματιού.
Η μυωπία δεν είναι κληρονομική, αν ήταν όπως παλαιότερα πιστεύαμε, δεν θα υπήρχε τέτοια ραγδαία αύξηση των περιστατικών τις τελευταίες δεκαετίες. Αλλωστε οι γενετικά καθορισμένες αλλαγές δεν συμβαίνουν τόσο σύντομα.
Αν και είναι ακόμα νωρίς για να αποκρυπτογραφήσουμε τον ακριβή μηχανισμό που κάνει το φυσικό φως τόσο ανασταλτικό παράγοντα για την εκδήλωση αλλά και την αύξηση της μυωπίας,θα βοηθούσε πολύ αν κάναμε τα ακόλουθα:
• ετήσια εξέταση της ορασης από τον Οπτομέτρη
• σωστή χρήση των γυαλιών και των φακών επαφής
• αύξηση του χρόνου παραμονής σε εξωτερικούς χώρους
• μείωση των δραστηριοτήτων και ιδιαίτερα του παιχνιδιού σε εσωτερικούς χώρους
• περιορισμό της χρήσης ηλεκτρονικών συσκευών σε 30´ λεπτά την ημέρα
• επιλογή των κατάλληλων λαμπτήρων σε σχέση με το χώρο και τις δραστηριότητες.
Τατιάνα Σκούταρη, MSc in Low vision
Επίκουρη καθηγήτρια Πανεπιστημίου Complutense Μαδρίτης
Εισηγήτρια κ εξετάστρια στην Ευρωπαϊκή Ένωση.