Η επιχείρηση σαν διαλεκτική κοινωνικοοικονομική οντότητα

Στην εποχή μας καθίσταται όλο και περισσότερο σαφές πως για να αντιληφθούμε την τρέχουσα κρίση και αναδιάρθρωση της παγκοσμιοποίησης -με έναν ισορροπημένο και έγκυρο τρόπο- το ξεπέρασμα μίας στατικής ή επαναληπτικής αντίληψης της πραγματικότητας είναι επιβεβλημένο. Ως εκ τούτου, κάθε αποσπασματική εξέταση των επιμέρους διεθνών οικονομικών διαστάσεών της παγκοσμιοποίησης δεν επαρκεί. Η ίδια η μελέτη του «κρισιακού» φαινομένου στην παγκοσμιοποίηση μπορεί και πρέπει να αποτελέσει ένα γόνιμο συνθετικό διεπιστημονικό ερευνητικό χώρο.

Και αυτό επειδή η παγκοσμιοποίηση ήταν και είναι ένα ακόρεστο διαλεκτικό κοινωνικοοικονομικό φαινόμενο, μία κοινωνικοοικονομική πραγματικότητα σε διαρκή εξελικτικό μετασχηματισμό, που αναπαράγει αναπόφευκτα στο εσωτερικό της τα όρια και τις προοπτικές όλων των φορέων δράσης που την συνδιαμορφώνουν και την αναδιαμορφώνουν ακατάπαυστα.

Η δυναμική της κρίσης, παρότι έχει μελετηθεί από τους κλασικούς οικονομολόγους στο παρελθόν, σήμερα εξακολουθεί να αποτελεί ένα πεδίο το οποίο δεν παύει να παραμένει αρκετά σκιώδες, πολυσχιδές και αμφίσημο. Η σημερινή παγκόσμια κρίση, όμως, φέρει στο εσωτερικό της τις απαιτήσεις του αναγκαίου δομικού μετασχηματισμού της παγκόσμιας κοινωνικοοικονομικής πραγματικότητας και επιβάλλει μία οργανική και μη-αναστρέψιμη συνολική διαδικασία που αλλάζει το σύστημα όπως το γνωρίζαμε μέχρι πρότινος.

Σε αυτές την συνθήκες, η ίδια η έννοια της επιχείρησης και της επιχειρηματικότητας αποκτούν ένα νέο μετασχηματιζόμενο εξελικτικά περιεχόμενο. Στην αναλυτική οπτική μας, θεωρούμε ότι η καπιταλιστική επιχείρηση είναι ένας «ζωντανός» κοινωνικοοικονομικός οργανισμός, μία διαλεκτική κοινωνικοοικονομική οντότητα, που διαμορφώνει-αναδιαμορφώνει με συστημικό τρόπο το περιβάλλον μέσα στο οποίο γεννιέται, επιβιώνει και αναπτύσσεται. Και αυτή η νέα εξελικτική αντίληψη της καπιταλιστικής επιχείρησης διακόπτει κάθε σχέση με την παραδοσιακή συμβατική μηχανιστική νεοκλασική ερμηνεία: Μία θεώρηση που υποθέτει, τις περισσότερες φορές, ότι η καπιταλιστική επιχείρηση είναι ένας απλός μετασχηματιστικός μηχανισμός ποσοτικά ορισμένων εισροών και εκροών.

Βαθύτερα, επομένως, η επιχείρηση μπορεί να γίνει αντιληπτή ως ένας ενεργητικός δράστης και συν-δημιουργός των κοινωνικοοικονομικών συστημάτων που φιλοξενούν την δράση της, σε διακλαδικό παγκόσμιο επίπεδο πλέον. Άρα, μία ρεαλιστική ερμηνεία της επιχειρηματικής δυναμικής και μετασχηματισμού καθίσταται κρίσιμη για την μελέτη του επιπέδου ανάπτυξης/υπανάπτυξης ενός οποιουδήποτε κοινωνικοοικονομικού συστήματος.

Σε αυτό το πλαίσιο, η έννοια της ανταγωνιστικότητας λαμβάνει κρίσιμη σημασία. Γίνεται προοδευτικά αντιληπτό πως μία συστημική ερμηνεία της ανταγωνιστικότητας, περιλαμβάνει και συνθέτει τόσο την επιχειρηματική δυναμική, όσο και τους κοινωνικοοικονομικούς χώρους που την φιλοξενούν, μαζί με τις διακλαδικές δομές που διαμορφώνονται σε πλανητική κλίμακα.

Πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, λοιπόν, εκτιμούμε πως έχει η συστηματική κριτική εξέταση του πως το ελληνικό κοινωνικοοικονομικό σύστημα και ειδικότερα η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα βρίσκεται, σήμερα, αντιμέτωπη με τις συστημικές ανταγωνιστικές της ανεπάρκειες αλλά και τις ιδιαίτερες ευκαιρίες της μέσα στην δυναμική της αναδυόμενης νέας παγκοσμιοποίησης.

Και το ερώτημα μας πρέπει να αφορά, πρώτιστα, το πως μετεξελίχθηκε, οργανικά και δομικά, η επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες. Εκτιμούμε πως μονάχα η ολοκληρωμένη απάντηση σε ένα τέτοιο ερώτημα μπορεί να επαναθέσει την βάση για την μελέτη της αναπτυξιακής/υπαναπτυξιακής πορείας και προοπτικής του ελληνικού επιχειρηματικού συστήματος, αλλά και του συνολικού κοινωνικοοικονομικού μας συστήματος, στο μέλλον.