“ Εδώ και χρόνια υποστηρίζω πως το πρόβλημα του κοινωνικοοικονομικού μας συστήματος δεν εντοπίζεται μονάχα στην αναμφίβολη συνολική ανεπάρκεια του δημοσίου τομέα μας, αλλά δυστυχώς και του ιδιωτικού μας.
“ Για Μια Νέα Οικονομική και Βιομηχανική Πολιτική ”
Στην πραγματικότητα, ο βασικότερος λόγος που δεν έχουμε καταφέρει να βρούμε ακόμα ως κοινωνικοοικονομικό σύστημα την πόρτα εξόδου από την κρίση είναι η ανεπαρκής ανταγωνιστικότητα του παραγωγικού ιστού της οικονομίας μας. Και πρόκειται για μια μεγάλη αδυναμία που εντοπίζεται μάλιστα στο κύτταρο αυτού του ιστού: στην «τυπική» μικρομεσαία ελληνική επιχείρηση.
Φυσικά, ποτέ δεν υποεκτίμησα την συνολικότερη αδυναμία του συνολικού κοινωνικού και πολιτικού μας συστήματος να οδηγηθεί στην αποτελεσματική θεραπεία των βαθιών και πολύπλοκων παθογενειών του και οι οποίες εκδηλώνονται, συγχρόνως, σε όρους οικονομικούς, πολιτικούς, κοινωνικούς, αξιακούς, συμβολικούς και ηθικούς, ορίζοντας έτσι με πολυδιάστατο και «πλουραλιστικό» τρόπο την χρόνια σχετική υπανάπτυξη του.
Αλλά έπειτα από χρόνια σχετικής διερεύνησης του σχετικού θέματος καταλήγω πως αυτό το πρόβλημα, συγκεκριμένα η ανταγωνιστική ανεπάρκεια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μας και η συμπαραγόμενη παραδοσιακή και διαρκής σχετική υστέρηση της ιδιωτικής οικονομίας μας, είναι δομική και βαθύτερη από όλα τα άλλα πολιτικοκοινωνικά επιφαινόμενα που μας ταλανίζουν: Τα θεμέλια της, θα έλεγε ένας «μαρξιστικής τάσης» αναλυτής, βρίσκονται βαθύτερα από το «εποικοδόμημα» και είναι ριζωμένα στην ίδια την «παραγωγική βάση» του συνολικού κοινωνικοοικονομικού συστήματος και του «μοντέλου ανάπτυξης» μας, όπως εξελίσσεται στην ιστορική του τροχιά…
Η σχετική έρευνα μου -εδώ και αρκετά πλέον χρόνια- με έχει οδηγήσει, λοιπόν, στο συμπέρασμα πως αυτή η ανεπάρκεια οφείλεται, σε σημαντικό βαθμό, στην κυρίαρχη «ιδιαίτερη φυσιολογία» των μικρομεσαίων επιχειρήσεων μας. Οι περισσότερες μικρομεσαίες επιχειρήσεις στην Ελλάδα είναι στην πραγματικότητα πολύ «ελαφρές» κατασκευές: Είναι κατά βάση «μικρά ζώα», αρκετά ανθεκτικά σε αντίξοες συνθήκες –το αποδεικνύουν μέσα στην κρίση- αλλά όχι δυνατά. Και αυτό δεν είναι αποτέλεσμα, απλώς του μικρού μεγέθους τους.
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μας είναι αγωνιστικά και επίμονα «μικρά ζώα» αλλά όχι επαρκώς καινοτομικά και ευπροσάρμοστα με δυναμικό τρόπο. Και αυτό διότι είναι, στην πραγματικότητα, στην μεγάλη πλειοψηφία τους οντότητες χωρίς πραγματικό «καπιταλιστικό βάθος», χωρίς εμπεδωμένη καπιταλιστική κουλτούρα, χωρίς ισχυρή διαχειριστική τεχνογνωσία, με σημαντικές ανεπάρκειες στην δημιουργική αφομοίωση της νέας τεχνολογίας και, κυρίως, με ασθενείς ικανότητες στρατηγικής «όρασης» και δράσης. Ναι, η συνήθης προχειρότητα, η ασάφεια και η βραχεία στρατηγική οπτική των περισσότερων μικρομεσαίων επιχειρήσεων μας εκτιμώ πως συνθέτει το πιο αδύνατο σημείο τους…
Τι μπορούν να κάνουν, όμως,
για την θεραπεία αυτής της δομικής πληγής τους;
Νομίζω πως η προσπάθεια αφομοίωσης σύγχρονων –απλών και λιτών- μεθόδων βασικού επιχειρηματικού στρατηγικού σχεδιασμού θα είχε πολλά να τους προσφέρει. Και, κυρίως, να τις αποκολλήσει από την αναπαραγωγή εύκολων αλλά πλέον ξεθυμασμένων στρατηγικών «συνηθειών» και «παραδόσεων»»: Τις κοντινές αγορές, την ελάχιστη εξωστρέφεια, το δεδομένο πελατολόγιο, το χαμηλό ρίσκο, τις ελάχιστες παραγωγικές επενδύσεις, τις συνήθεις εκπτώσεις στην ποιότητα, το παζάρεμα των τιμών κλπ…
Είναι αλήθεια πως ο στρατηγικός σχεδιασμός των επιχειρήσεων ως επιστημονική, συμβουλευτική και ακαδημαϊκή θεματική γεννήθηκε, περίπου εδώ και μια εξηκονταετία, ως ένα αντικείμενο αφιερωμένο αποκλειστικά στις μεγάλες και πλούσιες επιχειρήσεις. Τα πράγματα, όμως, δεν είναι πλέον έτσι. Όλες οι σύγχρονες και δυναμικές επιχειρήσεις, μικρότερες ή μεγαλύτερες, φαίνεται να μπορούν πλέον να αντλήσουν τα οφέλη του συστηματικού στρατηγικού σχεδιασμού.
Και αυτό όντως γίνεται στις περισσότερες ανεπτυγμένες οικονομίες του εξωτερικού καθώς φαίνεται πως έχει γίνει πλέον ο κανόνας για όλες τις επιχειρήσεις, ανεξαρτήτως μεγέθους, κλαδικής ειδίκευσης ή χωρικής εμβέλειας. Σχεδόν όλες οι επιχειρήσεις εκεί δείχνουν πως έχουν ήδη συνηθίσει να χτίζουν, να υλοποιούν, να ελέγχουν και να ανανεώνουν, όλο και πιο συστηματικά, την στρατηγική τους.
Συνολικότερα, λοιπόν, στις μέρες μας φαίνεται πως η ανάγκη συστηματικού επιχειρηματικού στρατηγικού εκσυγχρονισμού καθίσταται για όλους, σε ολόκληρο τον κόσμο που προοδεύει, βασική προτεραιότητα: Και για τους μικρούς και για τους μεγάλους, και στους «παραδοσιακούς» και στους «high-tech» κλάδους, και σε εθνικό και σε διεθνές πλαίσιο δραστηριοποίησης. Η συστηματική χάραξη, υλοποίηση και έλεγχος της επιχειρηματικής στρατηγικής φαίνεται να αποκτά, λοιπόν, κομβική σημασία στην προσπάθεια όλων των «παικτών» για επιβίωση και ανάπτυξη. Γιατί όχι και στην Ελλάδα, λοιπόν; Δεν βρίσκω βάσιμο λόγο για να το θεωρήσω αδύνατο…
Μα, μπορεί να αναρωτηθείτε, έχει στρατηγικό μέλλον μια οποιαδήποτε ελληνική μικρομεσαία επιχείρηση, έτσι ή αλλιώς, μέσα σε ένα «γήπεδο» τόσο απαιτητικό και αβέβαια όσο το σημερινό, και μάλιστα, στα πλαίσια της τρέχουσας αναδιάρθρωσης της παγκοσμιοποίησης; Το παιχνίδι δεν είναι, έτσι ή αλλιώς, εξ’ ορισμού κερδισμένο από τα «μεγάλα ψάρια»;
Αγαπητοί μου, σας δηλώνω πως δεν είναι
καθόλου βέβαιος για αυτό, ευτυχώς…
Σύμφωνα και με την άποψη του John Naisbitt, γνωστού αμερικάνου θεωρητικού και αναλυτή του κόσμου των σύγχρονων επιχειρήσεων, στον σύγχρονο πολυδαίδαλο κόσμο της παγκοσμιοποίησης το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα προέρχεται, πλέον από την ταχύτητα της προώθησης των προϊόντων και το ρυθμό των καινοτομιών. Και από την άποψη αυτή οι μικρές επιχειρήσεις θα μπορούσαν να νικήσουν ολοσχερώς τις μεγαλύτερες γραφειοκρατικές επιχειρήσεις, φυσικά υπό συνθήκες εγρήγορσης και οξυδέρκειας. Άλλωστε, σε τελική ανάλυση, είναι οι μικρές επιχειρήσεις αυτές που συνθέτουν την παγκοσμιοποιούμενη οικονομία και όχι οι 500 πρώτες εταιρίες του περιοδικού Fortune και αυτό δεν φαίνεται πως θα αλλάξει στο μέλλον.
“ Για Μια Νέα Οικονομική και Βιομηχανική Πολιτική ”
Στην ίδια κατεύθυνση σκέψης βρίσκονται και οι απόψεις του επίσης διαπρεπούς αναλυτή Kevin Kelly, σύμφωνα με τον οποίο η οικονομία του μέλλοντος θα είναι μια όλο και πιο πυκνή δικτυακή οικονομία, στην οποία όμως θα υπάρχουν πολλών ειδών μεγάλοι παίκτες και πολλών ειδών μικροί παίκτες. Και σε αυτή την νεοαναδυόμενη πραγματικότητα κάποιες πολύ μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες απασχολούν λιγότερα από 100 άτομα, ή ακόμα και λιγότερα από 10 άτομα, θα μπορούν να έχουν μια εξίσου σημαντική παγκόσμια παρουσία, και θα μπορούν να κερδίσουν τεράστια ποσά…
Όχι λοιπόν, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις στον σύγχρονο κόσμο, δεν είναι «χαμένες από χέρι», όπως μερικοί λανθασμένα συνεχίζουν να πιστεύουν. Δεν είναι, αρκεί φυσικά να ξέρουν και να μπορούν να «παίξουν» μεθοδικά και έξυπνα τα δυνατά τους «χαρτιά», στα πλαίσια μιας ξεκάθαρης και καινοτομικής στρατηγικής. Και όταν το πετυχαίνουν αυτό, τότε το μικρό, έξυπνο και καινοτομικό «ψαράκι» καταφέρνει και νικάει κατά κράτος την μεγάλη και καθησυχασμένη «φάλαινα», όπως άλλωστε απειράριθμες φορές έχει αποδείξει η οικονομική ιστορία του καπιταλισμού…
Και αυτό ισχύει και θα ισχύει για τον σύγχρονο κόσμο, ολόκληρο.
Έτσι και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις μας, ναι,
θα μπορούσαν να έχουν κι αυτές ένα λαμπρό μέλλον.
Αλλά… Πόσο όντως θέλουν να το προσπαθήσουν,
με τρόπο συστηματικό και αδιάλειπτο;
Σε αυτό δεν είμαι βέβαιος, δυστυχώς… ”
