Τώρα θα με ρωτήσεις πως σου ήρθε βραδιάτικα να κάτσεις να γράψεις αυτό τα μακρινάρι; Και μάλιστα για ένα θέμα που λίγοι θα σε καλοκαταλάβουν, αρκετοί θα το παρεξηγήσουν και ελάχιστοι θα το ευχαριστηθούν; Αλλά δεν βαριέσαι, γράφω… Λοιπόν σαν σήμερα γεννήθηκε ο Καρλ Χάινριχ Μαρξ στις 5 Μαΐου του 1818 στην πόλη Τρηρ της Ρηνανίας… 200 χρόνια περασμένα πλέον και βάλε… Και τι μας νοιάζει και γιατί ασχολούμαι, θα μου πεις… Να γιατί λοιπόν… Εγώ για τον Μαρξ πρωτοάκουσα μεγάλος -τρόπος του λέγειν…-, στα 17 μου… Στο μάθημα της κοινωνιολογίας στην 3η Λυκείου, πρώτη φορά… Περιέργως τον συμπάθησα καθώς εμφανώς τον αντιπαθούσε σφόδρα η φιλόλογος που μας δίδασκε (τρόπος του λέγειν…) το μάθημα… Συνήθως για αυτό συμπαθούν τον Μαρξ άλλωστε και οι περισσότεροι σε νέα ηλικία, επειδή αρκετοί γέροι βλάκες τον αντιπαθούν τόσο ακραία, χωρίς μάλιστα να έχουν ποτέ δει ούτε μια γραμμή από όσα έχει γράψει – αυτό το κατάλαβα αρκετά αργότερα, φυσικά… Μετά τον ξαναβρήκα στο πανεπιστήμιο, πρώτο έτος στα Οικονομικά, στο ισόγειο αμφιθέατρο “Τριανταφυλλοπούλου” στο ΕΚΠΑ… Φίσκα το αμφιθέατρο, πρωτοετάκια τσούρμο και με τρία μεγάλα παράθυρα σπασμένα. Βγαίναμε έξω για να ζεσταθούμε λίγο και μετά ξαναμπαίναμε για μάθημα… Απέξω φυσικά κόκκινες αφίσες, παντού… – Ρε παιδιά τι θα γίνει με τα τζάμια;.. είχε πεταχτεί μια συμφοιτήτρια σε κάτι μεγαλύτερους στο τραπεζάκι απ΄ εξω με τον “Οδηγητή”… Ο μουσάτος αρχηγός βέβαια της απάντησε: – Αυτός είναι ο καπιταλισμός, συναδέλφισα. Εκμετάλλευση στον εργάτη και υπεραξία στο κεφάλαιο. Τι θες; Για τα σπασμένα τζάμια βέβαια κουβέντα… Η αλήθεια είναι πως μου μπήκε στο μάτι αυτός ο μουσάτος. Καλό παιδί ήταν αλλά δεν μίλαγε καθόλου για τα τζάμια, ρε γμτ. Εμ; Ξέρω, πάντα τόσο πεζός ήμουν… Λοιπόν βάλθηκα να μάθω κι εγώ για την εκμετάλλευση, την υπεραξία, την οργανική σύνθεση του κεφαλαίου, την πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους… Και φυσικά για την ταξική πάλη, τον ιστορικό υλισμό, τον ιμπεριαλισμό, την σοσιαλιστική επανάσταση που πλησίαζε κλπ… Εντάξει, αν τύχαινε να μιλήσω με τον μουσάτο να ξέρω διάολε να φέρω την συζήτηση στα τζάμια, έχοντας ρίξει και μια δυο “ταπούλες”- τρόπος του λέγειν… Έτσι κι έγινε… Καθώς γίνηκα και φοιτητικός “συνδικαλιστής” της “δεξιάς” ΔΑΠ -χαχαχαχα, εγώ της “δεξιάς”, από τότε χαμογελούσα…- συνέχιζα να διαβάζω Μαρξ, καθώς όλο και νέοι μουσάτοι εμφανιζόντουσαν μπροστά μου. Εντάξει καλά παιδιά, αλλά κουβέντα δεν κάνανε ποτέ για τα σπασμένα τζάμια. Και αυτό δεν έπαυε να μου την δίνει… Στα αρκετά μαθήματα μαρξιστικής οικονομικής, δε, που διδάχτηκα τα πήγαινα πολύ καλά. Δεκαράκια, δηλαδή. Θυμάμαι ακόμα με μεγάλη γλύκα τους αγαπημένους μου καθηγητές να με διδάσκουν μαρξιστική οικονομική. Ήξεραν πως διαφωνούσα φυσικά με πολλά από όσα έλεγαν, ήξερα πως δεν θα συμφωνούσαν με όσα αντέτασσα, αλλά το φχαριστιόμασταν αμφότεροι το μάθημα… Μην τα πολυλογώ, τους πιο πολλούς μουσάτους τους έτρωγα στον “Μαρξ” προς το τέλος των προπτυχιακών μου στην Αθήνα όπως και στα μεταπτυχιακά μου στην Ναντέρ στο Παρίσι. (Πλάκα είχε που στις πρώτες δυο βδομάδες μετά από κάποιες συζητήσεις που είχα στο μεταπτυχιακό με ένα καθηγητή μας για την θεωρία της κρίσης του Μαρξ είχε έρθει μια μικρή αντιπροσωπεία από την νεολαία του κομμουνιστικού κόμματος του πανεπιστημίου για να γνωρίσει τον “διαβασμένο σύντροφο” από την Ελλάδα. Φυσικά τους εξήγησα πως εγώ ήμουν “Nouvelle Démocratie”, δηλαδή χειρότερος ακόμα και από τον αποστάτη Κάουτσκι και έτσι έχασα τις δάφνες…) Λοιπόν, και ποιο το νόημα; Το νόημα φίλοι μου είναι πως, πλάκα-πλάκα, χωρίς κι αυτά τα “ταξιδάκια” μου στο έργο του Μαρξ και των διάφορων μαρξιστών σήμερα θα ήξερα πολύ λιγότερα πράγματα ως οικονομολόγος. Τα πράγματα θα τα έβλεπα πιο στενά, πιο μονόπλευρα, πιο δογματικά. Θα είχα λιγότερους φακούς για να δω την πραγματικότητα ως οικονομολόγος. Λιγότερα εργαλεία, λιγότερες διεξόδους αναλυτικές. Δεν θα το φχαριστιόμουν τόσο το επάγγελμα μου, να σας πω την αλήθεια, ακόμα πιο πεζά… Βέβαια κατάληξα Σουμπετεριανός, εγώ. Ξέρετε, θεωρητικός “γόνος” -τρόπος του λέγειν…- εκείνου του φιλελεύθερου αυστριακού οικονομολόγου, του Ιωσήφ Σουμπέτερ, που μιλούσε για την τεράστια δύναμη του πνεύματος της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας, της καινοτομίας, της δημιουργικής καταστροφής της ικανότητας διαρκούς αναγέννησης του καπιταλισμού… Τώρα θα μου πεις, γιατί αυτός τι σχέση είχε με τον Μαρξ; Εμ, αυτός δεν ήταν κανάς ξινός γέρος που καταδίκαζε τον Μάρξ χωρίς να έχει καν μυρωδιά από το έργο του… Να σας δώσω να καταλάβετε, αν βρείτε ποτέ το μνημειώδες βιβλίο του “Καπιταλισμός, Σοσιαλισμός και Δημοκρατία” (να το βρείτε όπως και δήποτε δηλαδή, με πολύ καλή μετάφραση στα ελληνικά στις εκδόσεις ΠΑΠΑΖΗΣΗ… ) θα διαβάσετε στα περιεχόμενα του τα εξής: Μέρος Ι ΤΟ ΜΑΡΞΙΚΟ ΔΟΓΜΑ. Πρόλογος. Α. Μαρξ ο Προφήτης Β. Μαρξ ο Κοινωνιολόγος Γ. Μαρξ ο Οικονομολογος Δ. Μάρξ ο Δάσκαλος… Βέβαια παραμένει απορία… Αν για αυτά γράφει ο Σουμπέτερ γιατί τον προτίμησες από τον Μαρξ; Σας εξήγησα και νωρίτερα, γιατί κι αυτόν αλλά και μένα μας ένοιαζε πάντα πολύ πως θα φτιαχνόντουσαν αυτά τα σπασμένα τζάμια…
*** Ο Δρ. Χάρης Βλάδος είναι Λέκτορας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, στο αντικείμενο των «Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων», στο τμήμα Οικονομικών Επιστημών (Τέως Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων και Ανάπτυξης)
Πλοήγηση άρθρων
