Πολλοί σχολίασαν προεκλογικά την έλλειψη «ηγετικού» προφίλ του Κυριάκου Μητσοτάκη. Στην μετά τους Λούλα-Γιούσεφ εποχή τα βραζιλιάνικα μέσα αναπολούν την εποχή των πολιτικών ογκόλιθων που τους κυβέρνησαν. Αυτό είναι το κυρίαρχο θέμα και στα αμερικάνικα μέσα καθώς κανείς από τους 19 (!) υποψηφίους για το δημοκρατικό χρίσμα δεν φαίνεται να διαθέτει το χάρισμα του μεγάλου ηγέτη.
Και φυσικά ελάχιστος είναι ο ενθουσιασμός στην Ευρώπη για τις κορυφαίες επιλογές στα όργανα διοίκησης καθώς σε όλες ανελίχθηκαν ικανοί γραφειοκράτες, ισορροπιστές και διπλωμάτες. Που πήγαν οι εμπνευσμένοι ηγέτες;
Τα χρόνια που οι ηγέτες διέταζαν, μετασχημάτιζαν και συνέπαιρναν το κοινό τους έχουν παρέλθει. Τα ζήσαμε και στην Ελλάδα στα χρόνια των Παπανδρέου, τα προσωποποιήσαμε στην μεταπολεμική ιστορία με τον Κέννεντυ και τον Μιτεράν. Μια γρήγορη ματιά στην εξέλιξη της ηγεσίας μάς δείχνει ότι η φύση της αλλάζει.
Οι νέες τάσεις αφορούν τους ηγέτες-υπηρέτες που με σεμνότητα εξυπηρετούν ένα ολοένα και πιο περίπλοκο και δικτυωμένο και πληροφορημένο κοινό. Η θεωρία των ταπεινών (humble) ηγετών επηρεάσει πολλά στελέχη ενώ ο Otto Scharmer στο πολυδιαβασμένο του βιβλίο «Θεωρία U» νουθετεί τους ηγέτες χωρίς περιστροφές: «σταματήστε να μιλάτε, αρχίστε να ακούτε και να ζείτε με το κοινό σας».
Ζούμε εδώ και είκοσι χρόνια την προοδευτική κατάργηση της ηγετικής αυθεντίας, την απάλειψη του παντογνώστη αρχηγού που θα δώσει τις λύσεις και τον ορισμό της καλής ηγεσίας ως την διαδικασίας με την οποία ενδυναμώνονται οι άνθρωπο για να παίρνουν αποφάσεις. CEO μεγάλης εταιρείας στην Μ. Βρετανία μου εξηγούσε ότι δεν διαβάζει emails και δεν ανακατεύεται με τις αποφάσεις. Ο ρόλος του εξαντλείται στο να βεβαιώνεται ότι είναι καλά τα επιλεγμένα από αυτόν ανώτερα στελέχη και να ενημερώνει τους μετόχους.
Αυτή η μετάβαση σε πιο «μαλακές» μορφές ηγεσίας συμβαίνει και επειδή αλλάζει και το περιβάλλον. Ζούμε σε έναν κόσμο σκληρό, που μαθαίνει πολλά και δεν συγχωρεί τον βερμπαλιστή ανεδαφικό ηγέτη, αυτόν που δεν διαθέτει σχέδιο και προετοιμασμένα στελέχη.
Το παραδέχτηκε ο εξαιρετικός ρήτορας Αλέξης Τσίπρας, μια περίπτωση «κλασσικής» ηγεσίας που κινητοποίησε ρητορικά αλλά απέτυχε πρακτικά λόγω έλλειψης προετοιμασίας και μελέτης (όπως ο ίδιος πλέον ανοιχτά ομολόγησε).
Το αναλύει πολύ γλαφυρά και το BBC σε σημερινή του ανάλυση όπου αναλύει πως χωρίς Plan A ή Β, χωρίς οργάνωση και τεχνική προετοιμασία το Brexit δεν μπόρεσε να υλοποιηθεί. Η Τερέζα Μέι ανέλαβε τον χειρισμό χωρίς καν να έχει οριοθετήσει το πλαίσιο λειτουργίας, μιλώντας αόριστα και χωρίς σχέδιο. Ο σύγχρονος κόσμος δεν αρκείται πλέον σε εννοιολογικές προσεγγίσεις και θέλει να βλέπει απτά αποτελέσματα.
Οι σημερινοί ηγέτες χωρίς την δυνατότητα να μεταμορφώνουν την αλήθεια, να ορίζουν την ατζέντα και να χειρίζονται τα πράγματα είναι αναγκασμένοι να προσαρμόζονται σε νόρμες και φόρμες. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης φαίνεται ότι το έχει καταλάβει. Έδειξε από την πρώτη στιγμή ότι θέλει να κυβερνήσει την χώρα σαν έναν μεγάλο οργανισμό. Με κριτήρια παραγωγικότητας, με όρους λειτουργικότητας και κανόνες που οριοθετούν τις αποφάσεις.
Πάνω από όλα όμως έδειξε από την πρώτη στιγμή την μεγάλη σημασία που έχουν οι άνθρωποι και τα στελέχη σε οποιαδήποτε προσπάθεια διοίκησης ενός περίπλοκου κράτους. Δεν διακήρυξε μέτρα αλλά όρισε τους ανθρώπους που θα τα προωθήσουν. Δεν εξαντλήθηκε στο να προωθεί πολιτικές παρεμβάσεις αλλά τις έβαλε σε φακέλους και τις ανέθεσε στους αρμόδιους υπουργούς. Κατάλαβε ότι δεν θα μπορούσε να «σέρνεται» επί μήνες η στελέχωση των υπουργείων σπαταλώντας την κατά το κοινώς λεγόμενο «περίοδο χάριτος».
Σε μια μεγάλη ιδιωτική εταιρεία είναι αδιανόητο να χηρεύουν οργανικές και λειτουργικές θέσεις επειδή άλλαξε ο διευθύνων σύμβουλος. Από όσο φαίνεται, και με εξαίρεση τις λίγες αλλαγές στους πολιτικούς στα υπουργεία, όλο το λειτουργικό κομμάτι της κυβέρνησης (υφυπουργοί και γενικοί γραμματείς) είχε τύχει ευρείας επεξεργασίας.
Ο Κυριάκος φαίνεται να έχει εμπεδώσει τα όρια και την φύση της σύγχρονης ηγεσίας, παρουσιάζεται ως καταλύτης στις προωθούμενες πολιτικές και αναδεικνύει τους υπουργούς ως τους αποκλειστικούς χειριστές. Η επίσκεψη στο Υπ. Παιδείας έμοιαζε με συνάντηση μιας ισχυροποιημένης μάνατζερ με την διοίκηση. Ο χειρισμός των κακών καιρικών φαινομένων έγινε ψύχραιμα και τεχνικά χωρίς πολλές συσκέψεις ανώτερου επιπέδου. Οι επαφές με την ηγεσία των ενόπλων Δυνάμεων είχε υποστηρικτικό χαρακτήρα, ο πρωθυπουργός περισσότερο ρώτησε παρά ρητόρευσε.
Η γρήγορη στελέχωση και άμεση νομιμοποίηση και κινητοποίηση των ανώτερων στελεχών της κυβέρνησης δεν θα έπρεπε να είναι είδηση.
Σε ένα κράτος όμως με ράθυμη γραφειοκρατία και χαλαρή θεσμική αντίληψη, η δημιουργία μιας τεχνοκρατικής φιλοσοφίας μεταδίδει στην διοίκηση ένα αίσθημα ευθύνης αλλά και την εικόνα ότι οι ενέργειές τους είναι σημαντικές.
Γιατί είναι σημαντικές.
Στο κάτω κάτω από αυτές θα εξαρτηθεί και το μέλλον του ηγέτη τους, ενός διαλλακτικού ηγέτη της νέας εποχής.